Hơn 100 tỷ USD vốn đầu tư từ các ngân hàng và định chế tài chính truyền thống đã đổ vào lĩnh vực blockchain chỉ trong bốn năm. Con số này không chỉ cho thấy quy mô vốn chưa từng có mà còn phản ánh bước ngoặt trong nhận thức: blockchain đã dịch chuyển từ công nghệ thử nghiệm sang hạ tầng chiến lược, mở đường cho một giai đoạn tái cấu trúc toàn diện ngành tài chính toàn cầu.
Dòng vốn chiến lược và sự thay đổi nhận thức về blockchain
Nghiên cứu của Ripple, CB Insights và Trung tâm Công nghệ Blockchain Vương quốc Anh cho thấy, trong giai đoạn 2020 – 2024, hơn 100 tỷ USD đã được các ngân hàng và định chế tài chính truyền thống rót vào doanh nghiệp blockchain. Phân tích dữ liệu từ 8.000 công ty và 1.800 ngân hàng ghi nhận 345 vòng gọi vốn, đa số ở giai đoạn sớm (seed, series A). Việc chấp nhận đầu tư vào giai đoạn rủi ro cao này phản ánh sự thay đổi chiến lược: các tổ chức tài chính không chỉ tìm kiếm lợi nhuận ngắn hạn mà đang đặt cược dài hạn vào khả năng định hình hạ tầng tài chính của công nghệ này.
Ba lĩnh vực nhận được dòng vốn lớn nhất gồm hạ tầng giao dịch – staking – token hóa tài sản (27%), giải pháp thanh toán (24%) và dịch vụ lưu ký tài sản số (21%). Đây là những cấu phần nền tảng của tài chính số, cho thấy trọng tâm đầu tư đã chuyển từ các dự án thử nghiệm sang những giải pháp có khả năng vận hành và mở rộng quy mô.
Quy mô các thương vụ tiêu biểu càng củng cố xu hướng này. Năm 2021, New York Digital Investment Group huy động 1 tỷ USD từ MassMutual, New York Life và Morgan Stanley để phát triển nền tảng bitcoin. Năm 2024, CloudWalk – fintech Brazil – nhận 312.950.000 USD từ Banco Itaú; Solaris tại Đức được SBI Group Nhật Bản rót 104.000.000 USD cho nền tảng tài chính tích hợp. Việc các tên tuổi lớn tham gia ở quy mô này cho thấy blockchain đã trở thành lựa chọn chiến lược, không còn giới hạn trong phạm vi thử nghiệm của các startup công nghệ.
Đặc biệt, sự tham gia sâu rộng của các ngân hàng “quan trọng hệ thống” (G-SIBs) như Goldman Sachs, Citigroup, JPMorgan Chase hay SBI Group – mỗi đơn vị thực hiện 15-18 thương vụ trong giai đoạn khảo sát, đánh dấu sự dịch chuyển nhận thức rõ rệt. Blockchain giờ đây được xem là hạ tầng cốt lõi trong quá trình nâng cấp hệ thống tài chính, thay vì chỉ là công cụ hỗ trợ đổi mới.
Công nghệ nổi bật và tác động chiến lược
Dòng vốn đầu tư không chỉ mở rộng quy mô doanh nghiệp blockchain mà còn thúc đẩy nhiều đột phá công nghệ. Token hóa tài sản đang nổi lên như trụ cột chiến lược: HSBC đã triển khai sản phẩm token hóa vàng cho khách hàng bán lẻ tại Hồng Kông; JPMorgan hoàn tất giao dịch thanh toán trái phiếu kho bạc Mỹ được token hóa thông qua hợp tác với Chainlink và Ondo Finance; Morgan Stanley thử nghiệm thanh toán ngoại tệ quốc tế tức thì, cho thấy quá trình chuyển đổi từ thí điểm sang thương mại hóa đang tăng tốc.
Một hướng nghiên cứu khác là bảo mật hậu lượng tử. HSBC đã thử nghiệm công nghệ này kết hợp tạo số ngẫu nhiên lượng tử trong giao dịch token hóa vàng, bước đi chuẩn bị cho nguy cơ máy tính lượng tử có thể phá vỡ các thuật toán mã hóa hiện hành. Theo Global Risk Institute, rủi ro này có thể xuất hiện trước năm 2034, buộc các ngân hàng lớn phải nâng cấp hạ tầng bảo mật ngay từ hôm nay để bảo vệ dữ liệu và tài sản số.
Thanh toán đa tiền tệ và hợp đồng thông minh cũng đang được tích hợp sâu rộng, mở ra khả năng giao dịch xuyên biên giới 24/7 với chi phí thấp và tốc độ cao. Citi ước tính khối lượng giao dịch stablecoin toàn cầu đã đạt 650-700 tỷ USD mỗi tháng trong quý I/2025, phản ánh nhu cầu thanh khoản tức thì ngày càng tăng trong thị trường tài chính.
Tổng hòa các yếu tố trên cho thấy blockchain đang dịch chuyển từ “sân chơi khởi nghiệp” sang hạ tầng thiết yếu của hệ thống tài chính, tương tự vai trò internet từng đóng trong thương mại điện tử hai thập kỷ trước. Boston Consulting Group dự báo thị trường token hóa có thể vượt 18.000 tỷ USD vào năm 2033, gấp 50 lần hiện nay, mở ra cuộc cạnh tranh mới về công nghệ và chính sách giữa các quốc gia.
Việt Nam trước cơ hội và thách thức
Trong bối cảnh toàn cầu đang chuyển dịch mạnh mẽ, Việt Nam đứng trước câu hỏi quan trọng: tham gia ở cấp độ nào và bằng cách nào để không bỏ lỡ cơ hội định vị trong chuỗi giá trị mới? Một số ngân hàng thương mại trong nước đã bước đầu thử nghiệm blockchain trong quy trình vận hành và dịch vụ khách hàng. Techcombank được ghi nhận trong hệ sinh thái hợp tác cùng One Mount Group, Masterise Group, Techcom Securities và các doanh nghiệp công nghệ nhằm thúc đẩy đổi mới tài chính số.
Trên phương diện hạ tầng, Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam (VBA) đang cùng Công ty 1Matrix xây dựng Mạng Dịch vụ Đa chuỗi Blockchain Việt Nam (VBSN) – nền tảng được thiết kế theo kiến trúc 5 tầng, tương đồng các mô hình quốc tế như EBSI (Châu Âu) và BSN (Trung Quốc). VBSN hướng tới cung cấp hạ tầng blockchain chi phí thấp, dễ triển khai cho doanh nghiệp và tổ chức dịch vụ công, ưu tiên các lĩnh vực xử lý dữ liệu quốc gia, định danh số, hóa đơn điện tử, lưu trữ văn bằng, số hóa tài sản và đổi mới fintech.
Hệ thống này vận hành 6 blockchain Layer-1, tốc độ giao dịch từ 2.000-60.000 TPS, có thể mở rộng đến 300.000 TPS tùy nhu cầu ứng dụng. Quá trình phát triển VBSN có sự đồng hành tư vấn từ Boston Consulting Group cùng nhiều tập đoàn công nghệ trong và ngoài nước như Sotatek, CMC, Viettel IDC, FPT Telecom, AlphaTrue. Đây là bước tiến quan trọng hướng tới hình thành hạ tầng blockchain quy mô quốc gia, đáp ứng yêu cầu chuyển đổi số ở cả khu vực công và tư.
Nguồn nhân lực cũng được coi là yếu tố chiến lược. Cuộc thi VietChain Talents 2025 – đồng tổ chức bởi 1Matrix, VBA và Ban Cơ yếu Chính phủ là minh chứng điển hình. Với tổng giá trị giải thưởng 3,5 tỷ đồng và sự tham gia của nhiều doanh nghiệp lớn như Viettel Cyber Security, AlphaTrue, Tether, Kyber Network, sự kiện này không chỉ là sân chơi học thuật mà còn là kênh phát hiện và bồi dưỡng nhân lực blockchain phục vụ chuyển đổi số quốc gia.
Thời điểm cần định vị
Bức tranh toàn cầu cho thấy blockchain đã trở thành hạ tầng chiến lược của ngành tài chính, được các ngân hàng lớn trực tiếp triển khai từ token hóa vàng, thanh toán trái phiếu đến giao dịch đa tiền tệ. Xu hướng này được thúc đẩy bởi khung pháp lý ngày càng rõ ràng, nhu cầu stablecoin tăng nhanh và những đột phá công nghệ như bảo mật hậu lượng tử.
Đối với Việt Nam, câu hỏi không còn là “có tham gia hay không” mà là “tham gia ở cấp độ nào và bằng cách nào”. Các dự án như VBSN cùng hoạt động phát triển nhân lực từ VietChain Talents cho thấy một hướng đi cụ thể: xây dựng hạ tầng đa chuỗi, kết nối doanh nghiệp – cơ quan nhà nước – giới học thuật, đồng thời chuẩn bị nguồn nhân lực tiên phong. Trong bối cảnh Bộ Chính trị đã ban hành Nghị quyết 57-NQ/TW và 68-NQ/TW về đổi mới sáng tạo, chuyển đổi số và thúc đẩy kinh tế tư nhân, đây được coi là thời điểm quan trọng để Việt Nam định vị vai trò trong bản đồ blockchain toàn cầu.