Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung tuân thủ phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố (AML/CFT) cho tài sản mã hoá, nhằm đáp ứng Khuyến nghị 15 của FATF để thoát khỏi “danh sách xám”, khôi phục tín nhiệm quốc tế, thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài.
Ngày 1/8/2025, tại Tuần lễ Công nghệ Blockchain – GM Việt Nam 2025, ông Trần Huyền Dinh, Chủ nhiệm Ủy ban Ứng dụng Fintech Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam, đã chia sẻ những khuyến nghị trọng yếu về tuân thủ AML/CFT trong lĩnh vực tài sản số. Sự kiện quy tụ hơn 200 diễn giả quốc tế cùng 1.000 nhà sáng lập, quỹ đầu tư và chuyên gia công nghệ đến từ Hàn Quốc, Singapore, UAE, Hong Kong và Hoa Kỳ.
Chia sẻ tại diễn đàn, ông Dinh nhấn mạnh, bối cảnh Việt Nam đang nằm trong “danh sách xám” của Lực lượng Đặc nhiệm Tài chính (FATF) từ năm 2023. Theo dữ liệu IMF, việc bị đưa vào danh sách xám có tác động đáng kể đến dòng vốn giảm 7,6% GDP. Phân tích của SWIFT cũng cho thấy tình trạng này làm sụt giảm tới 10% dòng tiền thanh toán vào doanh nghiệp tư nhân.
Các ví dụ quốc tế, như Pakistan giai đoạn 2008-2019, cho thấy chi phí tuân thủ tăng mạnh và tổn thất kinh tế lũy kế lên tới 38 tỷ USD, cho thấy tính cấp thiết của việc Việt Nam sớm đáp ứng đầy đủ các khuyến nghị của FATF.
Việt Nam cần triển khai giải pháp tuân thủ phòng chống rửa tiền và tài trợ khủng bố
Khoảng trống lớn nhất hiện nay là quản lý tài sản mã hoá (VA) và nhà cung ứng dịch vụ tài sản mã hoá (VASP), lĩnh vực xuyên biên giới và ẩn danh dễ bị tội phạm lợi dụng. FATF đã xác định đây là trọng tâm giám sát toàn cầu, yêu cầu hành động khẩn trong báo cáo cập nhật tháng 6/2025.
Theo ông Dinh, Việt Nam cần khẩn trương hoàn thiện khung pháp lý, ban hành Nghị định VASP và tích hợp “Travel Rule” (Quy tắc du lịch) để thu thập và trao đổi thông tin định danh người gửi, người nhận trong mọi giao dịch. Điều này không chỉ là điều kiện then chốt để chứng minh tuân thủ Khuyến nghị 15 của FATF mà còn mở đường cho Việt Nam thoát khỏi danh sách xám, khôi phục niềm tin của cộng đồng tài chính quốc tế.
Ông Dinh cũng phân tích các mô hình thành công trên thế giới, từ hệ thống goAML của UAE đến cơ chế cảnh báo rủi ro liên ngành của Thụy Sĩ, cho thấy khả năng Việt Nam có thể triển khai tương tự với điều kiện hạ tầng dữ liệu và sự phối hợp liên cơ quan được đảm bảo. Kinh nghiệm quốc tế chứng minh, cơ sở dữ liệu chủ sở hữu thực (Beneficial Ownership Registry) và cổng báo cáo giao dịch đáng ngờ theo thời gian thực giữa VASP và ngân hàng trung ương là yếu tố quyết định để kiểm soát rủi ro và hỗ trợ điều tra nhanh.
Từ những thực tiễn trên, việc xây dựng nền tảng dữ liệu phục vụ cảnh báo sớm, kết nối thử nghiệm với Cục Phòng, chống Rửa tiền và 5 ngân hàng thương mại lớn là hành động cần thiết để tăng cường giám sát VASP. Hệ thống này sẽ cho phép tự động tạo và gửi báo cáo giao dịch đáng ngờ (STR) từ VASP, rút ngắn thời gian xử lý xuống dưới 2 giờ.
Đồng thời, cần triển khai cơ chế chia sẻ cảnh báo rủi ro liên ngành, cập nhật danh sách ví và tài khoản rủi ro cao, phân phối qua API cho các ngân hàng và cơ quan quản lý nhằm nâng cao hiệu quả giám sát.
Đối với doanh nghiệp, ông Dinh cho rằng việc chủ động tuân thủ AML/CFT không chỉ là nghĩa vụ pháp lý mà còn mở ra lợi thế cạnh tranh. Doanh nghiệp đáp ứng chuẩn mực này dễ dàng tiếp cận nguồn vốn rẻ, tránh các rủi ro xử phạt trong bối cảnh tổng giá trị phạt vi phạm AML toàn cầu năm 2024 đạt 19,3 tỷ USD.
Đây cũng là cơ hội cho các công ty công nghệ tài chính và RegTech Việt Nam phát triển các giải pháp e-KYC, Travel Rule Gateway, phân tích chuỗi khối và giám sát giao dịch tự động – những mảng dịch vụ còn thiếu tại Việt Nam. Theo ước tính được Hiệp hội Blockchain và Tài sản số Việt Nam tổng hợp từ Tracxn và Globenewswire, thị trường RegTech Việt Nam năm 2024 đạt khoảng 175,5 triệu USD nhưng mới chỉ có 17 doanh nghiệp hoạt động.
Việc thúc đẩy khung pháp lý, chuẩn hóa quy trình cấp phép – giám sát – xử phạt với VASP, kết hợp đào tạo nhân lực chuyên trách và triển khai công nghệ giám sát hiện đại, sẽ là trụ cột để hình thành thị trường tài sản số an toàn, minh bạch. Đây cũng là nền tảng để Việt Nam hiện thực hóa mục tiêu phát triển trung tâm tài chính – blockchain khu vực, đồng thời tận dụng cơ hội thu hút dòng vốn Web3 chất lượng cao trong giai đoạn chuyển đổi số.